भारत जोडो यात्रा व सत्ताधारी पक्षाचे राजकारण

भारत जोडो यात्रा व सत्ताधारी पक्षाचे राजकारण

राहुल गांधींची ‘भारत जोडो यात्रा’ सुरू झाली तेव्हा त्याकडे संशयाने पाहणाऱ्यांची खूप संख्या होती . अनेकांनी त्याची खिल्लीही उडवली , राहुल गांधी आणि काँग्रेस पक्षाची ही पैज ‘यशस्वी’ होण्यासारखे काही नाही, असा संदेश देण्याचा वारंवार प्रयत्न केला. यश म्हणजे काय ते माहीत नाही, पण ज्या पद्धतीने आणि वेगाने हा प्रवास सुरू आहे, त्यामुळे देशातील सत्ताधारी पक्षात अस्वस्थता नक्कीच निर्माण झाली आहे. या यात्रेला मिळणारा जनतेचा पाठिंबा आणि राहुल गांधींच्या प्रतिमेत ज्या प्रकारे फरक पडत आहे, तो काँग्रेस पक्षासाठी निश्चितच उत्साहवर्धक आणि भाजपसाठी चिंतेचा विषय आहे.

या यात्रेचा काँग्रेस पक्षाला कितपत राजकीय फायदा होईल वा हा जनसमर्थन सार्वत्रिक निवडणुकीत मतांमध्ये किती रूपांतरित होईल हे सांगणे कठीण आहे, मात्र यात्रेच्या सुरुवातीलाच काँग्रेस विरोधी नेते भारत जोडो नाही तर काँग्रेस जोडो यात्रा राहुल गांधी ने काढायला हवी जे चेष्टा करत होते, त्यांचा सूर आता मंदावला आहे. भाजपचे अनेक छोटे-मोठे नेते अशी विधाने करत होते की, राहुल गांधी कोणत्या भारताला एकत्र आणण्याचे बोलत आहेत, भारताला एकसंध व्हायचे असेल तर त्यांनी अफगाणिस्तानला भेट दिली पाहिजे! भारत अफगाणिस्तानपासून म्यानमारपर्यंत पसरला आहे, हे त्यांचे म्हणणे स्पष्ट होते, या देशांना भारतात जोडण्याबाबत राहुल गांधींनी बोलायला हवे. खरं विचारलं तर आज हा विचार विनोदी वाटतोय, पण असं सांगून या यात्रेची खिल्ली उडवण्याचा प्रयत्न केला जात होता.

राहुल गांधी देशाला एकत्र आणण्याचा आपला मुद्दा आणि निवडणुकीच्या राजकारणापासून वेगळे करण्याचा प्रयत्न करत आहेत हे खरे आहे, पण वस्तुस्थिती अशी आहे की ही एक विचारपूर्वक केलेली राजकीय खेळी आहे. आता यात्रा दोनतृतीयांशहून अधिक पूर्ण झाली असून, भाजपलाही ही पैज यशस्वी होणार नाही, अशी भीती वाटू लागली आहे!

या भीतीपोटी भाजपने बाजी मारली आहे. भाजपच्या निवडणूक रणनीतीचे शिल्पकार आणि देशाच्या गृहमंत्र्यांनी त्रिपुरातील एका ‘निवडणूक रॅली’त ‘राहुल बाबांना’ 1 जानेवारी 2024 रोजी पंतप्रधान मोदी भव्यदिव्य कार्यक्रमाचे ‘उद्घाटन’ करतील असे सांगितले आहे. अयोध्येत राम मंदिर.’ सर्वोच्च न्यायालयाच्या सूचनेनुसार बांधले जाणारे राम मंदिर पूर्णत्वास जाणार होते आणि आता त्याबाबतच्या अशा प्रकारची भाषणबाजी म्हणजे रामाच्या मदतीनेच आपण मार्गक्रमण करू शकतो, अशी भाजपची भावना आहे.

1 जानेवारी 2024 रोजी, म्हणजे सार्वत्रिक निवडणुकीच्या वर्षाच्या पहिल्या दिवशी, पंतप्रधान मोदींसह लालकृष्ण अडवाणी, मुरली मनोहर जोशी आणि उमा भारती यांच्यासारख्या नेत्यांनी भाजपची बाजू घेतली, तर ‘भव्य आणि गगनचुंबी ‘राम मंदिरात प्रवेश केला तर पुन्हा एकदा रामाच्या नावाने मतदान करण्याची संधी मिळेल. पंतप्रधान मोदी एक करिष्माई व्यक्तिमत्व म्हणून भाजपच्या निवडणुकीच्या राजकारणात महत्त्वाची भूमिका बजावत आहेत हे खरे आहे, पण राममंदिराचा निवडणुकीतील फायदा भाजप सातत्याने घेत आहे हेही खरे आहे. ‘सबका साथ, सबका विकास’ हा नारा चांगलाच यशस्वी झाला हेही खरे, पण धर्माच्या नावावर फूट पाडण्याच्या धोरणाचा फायदा भाजपनेही घेतला हे नाकारता येणार नाही. गृहमंत्री अमित शहा बाबरने त्रिपुरातील मंदिर आणि मशीद पाडल्याबद्दल बोलले, तेव्हा अर्धशतकाहून अधिक काळ अयोध्येतील राम मंदिराचे बांधकाम थांबवण्याचे काम काँग्रेस पक्षाने केल्याचेही ते त्याच दमात नमूद करायला विसरले नाहीत. . एवढेच नव्हे तर आता मथुरा आणि काशीमधील वाद मिटवावा लागेल, असे सांगणेही त्यांना आवश्यक वाटले. जवळपास वर्षभरानंतर होणाऱ्या सार्वत्रिक निवडणुकीत मंदिराच्या मुद्द्याचा पुरेपूर फायदा भाजपला घ्यायचा आहे, हे स्पष्ट आहे. नुकतेच कर्नाटकात भव्य राम मंदिरही बांधण्यात आले असून, त्याचेही उद्घाटन गृहमंत्री करणार आहेत. हिंदुत्वाच्या मुद्द्यावर भाजप पुन्हा एकदा फायदा घेणार असल्याची खात्रीशीर चिन्हे आहेत. पुन्हा एकदा हिंदू-मुस्लिममधील तेढ वाढेल, ही परिस्थिती देशासाठी कोणत्याही प्रकारे योग्य नाही, पण राजकीय फायद्यासाठीच्या लढाईत कधी काही अयोग्य मानले गेले?

सार्वत्रिक निवडणुका अजून काही अंतरावर आहेत, पण नऊ राज्यांतील निवडणुका फार दूर नाहीत. महागाई आणि बेरोजगारी यांसारख्या ग्राउंड रिअ‍ॅलिटीच्या मुद्द्यांवर भाजप कसा सामना करेल हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल. देशातील बेरोजगार तरुणांची स्थिती सातत्याने खालावत चालली आहे. आकडेवारीच्या सहाय्याने काहीही समजावून सांगण्याचा प्रयत्न केला जात नाही, परंतु भूकेचे तर्क सर्वात मजबूत आहे. ऐंशी कोटी भारतीयांना मोफत रेशन देण्याची योजना आणखी एक वर्षासाठी वाढवण्यात आली आहे. या ‘रेवड्यां’चा फायदा भाजपला मिळू शकतो, पण ही अशी कोणती धोरणे आहेत, ज्यांमुळे देशातील निम्म्याहून अधिक लोकसंख्येला मोफत धान्य देण्याची गरज का संपत नाही, असा प्रश्न विचारावा लागेल. या लोकसंख्येला योग्य रोजगार का मिळत नाही? अशाप्रकारे फेरीवाल्यांना वाट करून देण्याचा निवडणूक फायदा भाजपला मिळू शकतो, पण ही परिस्थिती भीतीदायक आहे. रोजगार देऊनच बेरोजगारी दूर होईल, अन्यथा आज नाही तर उद्या परिस्थिती स्फोटक बनू शकते.

वाढत्या महागाई परिस्थिती सुधारताना दिसत नाही. वस्तूंच्या किमती दिवसेंदिवस वाढत आहेत. जीवनावश्यक वस्तू सतत सर्वसामान्यांच्या आवाक्याबाहेर जात आहेत का? महागाई आणि बेरोजगारी या दोन्ही समस्या कोणत्याही सरकारसाठी धोक्याची घंटा ठरू शकतात. भाजपला विचार करावा लागेल, या प्रश्नांकडे दुर्लक्ष केव्हा होणार? त्यांच्या निराकरणासाठी तातडीने ठोस कृती करण्याची गरज आहे.

बेरोजगारी , महागाई या प्रश्नाचे उत्तर शोधण्याची गरज आहे , पण या गोष्टींचाही जनतेवर परिणाम होतो हे सत्ताधाऱ्यांनी समजून घेणे आवश्यक आहे. देशाच्या या सगळ्याचा राजकीय परिणाम किती होईल हे काळच ठरवेल

पण देशातील जनता आता राहुल ‘बाबा’ शोधत नाही आणि ‘पप्पू’ही शोधत नाही हे मात्र नक्की. भारत जोडो यात्रेने राहुल गांधींची टी-शर्ट घातलेली प्रतिमा उंचावली आहे. त्यामागच्या आडमुठेपणाचा परिणाम काय होईल हे भविष्यात दिसेल , पण आज देशाच्या राजकारणात खळबळ माजली आहे हे निश्चित.

विकास परसराम मेश्राम
vikasmeshram04@gmail.com